Dwaj najwięksi gracze w kolarstwie profesjonalnym, UCI i ASO, walczą o kontrolę nad sportem. Rowerzysta analizuje strategie każdej ze stron
W piątek 18 grudnia 2015 roku organizator Tour de France, Amaury Sport Organisation, wydał komunikat prasowy, który wstrząsnął sportem, jakim jest kolarstwo zawodowe. To brzmi:
'Amaury Sport Organization poinformowała tego dnia Union Cycliste Internationale, że zdecydowała się na rejestrację swoich imprez w kalendarzu Hors Classe na sezon 2017. UCI niedawno przyjęła, od sezonu 2017, reformę kalendarza WorldTour charakteryzuje się zamkniętym systemem sportowym. Bardziej niż kiedykolwiek, ASO pozostaje zaangażowana w model europejski i nie może narażać wartości, które reprezentuje: otwarty system, w którym pierwszeństwo ma kryterium sportowe. Dlatego właśnie w tym nowym kontekście i w ramach swoich historycznych wydarzeń ASO będzie nadal utrzymywać te wartości.”
Dla tych, którzy nie są zaznajomieni z machinacjami za kulisami profesjonalnego kolarstwa, to stwierdzenie nie będzie wiele znaczyło, ale w skrócie było to przesłanie od organizatora największej imprezy sportowej do władz sportowych, że nie chce już grać zgodnie z zasadami UCI. Teoretycznie może to oznaczać, że Tour de France, klejnot w koronie kolarstwa, może być niedostępny dla najlepszych drużyn na świecie, w tym Team Sky.
Ogłoszenie zaowocowało strumieniem dyskusji „co by było, gdyby…?” w kolarskich korytarzach władzy, więc Kolarz uznał, że bulgocząca polityka i jej konsekwencje wymagają odpowiedniego zbadania. Wyruszyliśmy, aby porozmawiać z bohaterami… i natrafiliśmy na ścianę ciszy.
„Przykro mi to mówić, że nie będzie żadnego komentarza z naszej strony na ten temat”, powiedział nam rzecznik ASO, mimo że wcześniej sugerował inaczej. „Postanowiliśmy nie odpowiadać, ponieważ jak dotąd nie ma nic więcej do powiedzenia, o czym nie wspomnieliśmy w naszym grudniowym komunikacie prasowym”.
Następnie udaliśmy się do profesjonalnych zespołów, które najprawdopodobniej odczują natychmiastowe skutki walki o władzę, aby poznać ich reakcję na ogłoszenie ASO, ale znowu byli dziwnie powściągliwi.
„Przepraszam, że ci to robię” – powiedział jeden z rzeczników prasowych po wyrażeniu zgody na wywiad – „ale kierownik zespołu już wiele powiedział na ten temat, a jak wiesz, sprawy są dość wrażliwe temat. W tym przypadku będzie musiał dalej mówić o tym. Wiem, że to rozczarowanie. Jednak nasza drużyna spaliła tu już kilka meczów. Przepraszam.
Informacja prasowa ASO doprowadziła do tego, że zespoły jeżdżą na skorupkach jajek, ale dlaczego? Czego się boją?
Blansz kart ASO
Zacznijmy od wyjaśnienia, co oznacza oświadczenie ASO, zanim przeanalizujemy te reformy UCI. W tej chwili wszystkie 18 drużyn WorldTour jest zobowiązanych do udziału w Tour de France, ponieważ jest to wyścig WorldTour. Dwadzieścia dwa zespoły tworzą jednak pole Tour, pozostawiając ASO carte blanche, aby wybrać cztery zespoły Pro Continental, z których co najmniej połowa to historycznie Francuzi. W 2015 roku ASO musiało wybrać pięć zespołów Pro Continental i trzy francuskie zespoły – Bretagne-Séché Environnement, Cofidis i Europcar – oraz niemiecki Bora-Argon 18 i afrykański MTN-Qhubeka.
Dzięki ogłoszeniu, że rejestruje swoje wydarzenia w kalendarzu drugiej kategorii UCI Hors Classe na rok 2017 – który nie może zawierać boisk wyścigowych składających się z ponad 70% drużyn WorldTour – nie więcej niż 15 drużyn WorldTour może zostać zaproszonym na Tour 2017, chociaż cała dziedzina zależy od uznania ASO. Ta sama ograniczona liczba najlepszych profesjonalnych drużyn będzie dotyczyć sześciu innych imprez WorldTour ASO: Paryż-Nicea, Paryż-Roubaix, La Fleche Wallone, Liège-Bastogne-Liège, Critérium du Dauphiné i Vuelta a Espana. Oznacza to, że co najmniej trzy zespoły WorldTour stracą udział w przyszłorocznym Tour de France, chociaż może być ich więcej, jeśli ASO będzie bardziej skłonne.
Teraz przyjrzyjmy się reformom zaproponowanym przez UCI, a konkretnie „systemowi zamkniętemu” wspomnianemu w komunikacie prasowym ASO. Rozmawialiśmy z prezydentem UCI, Brianem Cooksonem. „Problem, który ASO wydaje się być zirytowany, to fakt, że oferujemy zespołom WorldTour trzyletnie licencje zamiast obecnej” – mówi. „ASO chce systemu awansów i spadków lub tego, co nazywamy „systemem otwartym”, jak w piłce nożnej. W rzeczywistości chcieliby, aby co roku dwa zespoły szły w górę, a dwa spadały”.
Dlaczego UCI chce oferować trzyletnie licencje? Ma to związek z pomaganiem zespołom w osiągnięciu stabilności finansowej. UCI ma 18 miejsc w WorldTour, ale czasami nie może ich wszystkich wypełnić. Na przykład w 2015 roku w WorldTour uczestniczyło tylko 17 zespołów (stąd ASO wybrało na Tour pięć zespołów Pro Continental). Powodem niedoboru i tym, dlaczego zespoły takie jak Vacansoleil DCM i Eusk altel-Euskadi spasowały w ciągu ostatnich kilku lat, tkwią w pieniądzach.
Sponsorowany model z dużym obciążeniem
Sfinansowanie profesjonalnej drużyny kolarskiej jest drogie. Na przykład na koncie zespołu Sky na koniec roku 2014 koszty operacyjne wyniosły 24 424 000 funtów. Wraz z Tinkoff-Sport i BMC Racing, Sky jest jednym z droższych strojów na WorldTour, ale znajdują się w godnej pozazdroszczenia (lub nie, w zależności od tego, jak na to spojrzysz) pozycji, w której są finansowane przez imperium Ruperta Murdocha. Jednak, jak mówi dyrektor generalny Cannondale Pro Cycling, Jonathan Vaughters: „Średni budżet zespołu wynosi 20 milionów dolarów rocznie… a problem z tym polega na tym, że przychody ze sponsoringu stanowią 75% do 95% budżetu zespołu. Jest niewielka kwota z merchandisingu i opłat wyścigowych od dziwnego organizatora, ale ten model sponsorowania leży u podstaw tego, co jest nie tak ze sportem.„
Drużyny kolarskie nie posiadają własnych stadionów, więc nie ma przychodów ze sprzedaży biletów. Z tego powodu zespoły są coraz bardziej zainteresowane otrzymywaniem udziału w przychodach telewizyjnych, o czym przejdziemy później. W przypadku drużyn bez cukrowego tatusia (Oleg Tinkov, Andy Rihs w BMC) lub funduszy rządowych (Astana) finansowanie pochodzi głównie ze sponsoringu. Nie można nie docenić znaczenia sponsorów. W 2002 roku konta zespołu US Postal wykazały łączny przychód w wysokości 10,24 miliona dolarów, przy czym sponsoring stanowił 9,90 miliona dolarów, czyli 98% dochodu. Ten sam wskaźnik 98% można zobaczyć na kontach RadioShack-Nissan z 2012 r., podczas gdy w przypadku Team Sky w 2013 r. było to 93%.
I tutaj Tour jest tak ważny dla zespołów. „Dla wielu zespołów Tour jest przypisany do 70% ich rocznych relacji w mediach”, mówi były dyrektor generalny Vacansoleil-DCM, Daan Luijkx, po czym dość głęboko dodał: „Dlatego wiele zespołów niechętnie mówi otwarcie o innym przyszłym kierunku. Nie chcą denerwować ASO”.
Rozszerzenie możliwości sponsorowania zespołów jest powodem, dla którego UCI chce oferować zespołom WorldTour trzyletnie licencje i dlaczego jest to sprzeczne z „otwartym” modelem reklamowanym przez ASO. „Nasz pogląd i poglądy zespołów są takie, że dla wielu spadek oznaczałby rozwiązanie zespołu” – mówi Cookson. „Tour cieszy się tak dużym zainteresowaniem sponsorów, że bez tej gwarancji wycofają się. Trzyletnie kontrakty dadzą zespołom większy wpływ na pozyskiwanie większych, renomowanych sponsorów.”
To przekonujący argument. W końcu w jakim innym sporcie drużyna numer jeden na świecie upadnie z powodu braku sponsorów, jak to się stało z HTC-Highroad w 2011 roku? Według strony internetowej Business Insider, źródło ASO sprzeciwia się temu, mówiąc: „Rozumiemy argument osób, które twierdzą, że zapewni to sponsorom, ale dla ASO lepiej jest pozwolić zespołom na aktualizację [aby awansować]. Jeśli nie będzie możliwości ulepszenia, nie będzie żadnych sponsorów dla drużyn na poziomie drugim lub trzecim.„
System podobny do tego w koszykówce NBA z pewnością stworzyłby cel dla ambitnych drużyn Pro Continental, takich jak Drapac i One Pro Cycling, które ujawniły publicznie swoje pragnienie ścigania się na poziomie WorldTour. Jak zareagowaliby ich sponsorzy rowerowi – SwiftCarbon i Factor – na pozostanie w drugiej lidze bez prawie żadnych szans na ściganie się na globalnej arenie, jaką jest Tour?
„Gdybyśmy mieli 10 zespołów ProContinental pchających się w górę, może to być inna sprawa, ale nie robimy tego”, mówi Cookson. „W efekcie chcemy zapewnić zespołom taką samą stabilność, jak wielu organizatorom. ASO ma inny pogląd”.
A co z pracownikami?
Wiele z tych zespołów upubliczniło się, wspierając reformy UCI za pośrednictwem Velon, organu utworzonego w 2014 r. „W celu stworzenia nowej ekonomicznej przyszłości dla sportu”. Zarejestrowało się jedenaście profesjonalnych zespołów, w tym Team Sky i BMC Racing. Warto zauważyć, że francuskie zespoły Ag2r La Mondiale i FDJ tego nie zrobiły, co skłoniło wielu do sugerowania, że nie chcą denerwować ASO. Rowerzysta zapytał Velona o jego poglądy na temat konfliktu UCI/ASO. Rzecznik mówi: „Z perspektywy Velon chciałbym powtórzyć, że AIGCP [inna grupa reprezentująca profesjonalnych kierowców] reprezentuje zespoły biorące udział w reformie, konsultowano się ze wszystkimi zainteresowanymi stronami, reforma wspierała AIGCP, a zespoły Velon popierały AIGCP. Jeśli chodzi o klasyfikację wyścigu, to decyzja należy do organizatora wyścigu i ostatecznie do UCI.”
To pragmatyczna odpowiedź, więc poszliśmy do człowieka, o którym wiedzieliśmy, że nie będzie miał problemu z wyrażeniem opinii: Olegowi Tinkovowi, właścicielowi profesjonalnej drużyny Tinkoff Sport. „Ogłoszenie przez ASO wycofania swoich wyścigów z WorldTour w 2017 roku potwierdza to, co mówiłem przez ostatnie trzy lata. Sport kolarski jest w tragicznej sytuacji i ten rozwój tylko pogorszy sytuację – mówi.
Tinkov od dawna twierdzi, że w sporcie brakuje pieniędzy i jest niebezpiecznie niestabilny, dwa lata temu powiedział Cyclistowi: „ASO musi dzielić się prawami telewizyjnymi z zespołami. To szaleństwo, że jeźdźcy, którzy są głównymi aktorami w teatrze, nie otrzymują wynagrodzenia. Występują w zasadzie za darmo. Myślę, że to bzdura.
Podczas gdy ostatnia umowa piłkarska Premiership TV zgarnie 5,136 miliarda funtów w latach 2016-2019, z czego większość wpłynie na konta bankowe klubów, przychody z praw telewizyjnych dla kolarzy trafiają prosto do kieszeni organizatora. Według strony internetowej ASO, ponad 100 kanałów telewizyjnych w 190 krajach nadaje obecnie Tour de France z globalnymi prawami do transmisji Tour de France szacowanymi na około 50 milionów euro (39 milionów funtów) rocznie. Dane z Bloomberg wskazują, że przychody ASO w 2013 r. wyniosły 179,9 mln euro i
zysk 36,1 mln euro.
Chociaż Cookson mówi nam, że reformy nie zagrożą prawom telewizji, czy ASO jest zagrożone przez rosnącą władzę Velona? W 2015 roku Velon „zawarł pierwszy tego rodzaju zbiorowy układ wyścigowy w kolarstwie w formie trzyletniego partnerstwa Abu Dhabi Tour. Partnerstwo obejmuje wspólne zainteresowanie wyścigiem w ramach podziału dochodów, co zapewnia znaczącą zmianę w ekonomii tego sportu.„UCI dało jasno do zrozumienia, że chciałoby otworzyć ten sport na nowe rynki, takie jak subkontynenty. „Mamy również istniejące wyścigi, takie jak Tour of Turkey i Strade Bianche, które pukają do drzwi, aby być wyścigiem WorldTour [oba są obecnie Hors Classe]”, mówi Cookson.
Czy ASO jest zaniepokojone, że wzrost liczby imprez WorldTour spowoduje wzrost liczby ofert takich jak Abu Dhabi, co może zagrozić obecności najlepszych zawodników na imprezach ASO, zwłaszcza takich jak Paryż-Nicea i Dauphine, które kolidują z Tirreno- Adriatico i Tour Suisse? A może ASO znów dzierży swoją władzę w publicznym pokazie siły?
„Każdy, kto jest w kolarstwie od dłuższego czasu wie, że spory między niektórymi organizatorami wyścigu a UCI nie są niczym nowym”, mówi 36-letni kolarz Tinkoff Michael Rogers.
Przeszłe konflikty
Wystarczy cofnąć się o dekadę, by zobaczyć, o czym mówi Rogers. W 2005 roku, po kilku wcieleniach pierwszej serii wyścigów szosowych, UCI zdecydowało się przemodelować istniejący Puchar Świata w ProTour. Ówczesny prezydent Hein Verbruggen dążył do stworzenia systemu ligowego, w którym najlepsze drużyny ścigałyby się we wszystkich najważniejszych wydarzeniach. W przeciwieństwie do Pucharu Świata, który zastąpił, które obejmowały kluczowe wyścigi jednodniowe, nowy ProTour obejmowałby również wieloetapowe wydarzenia, w tym trzy Wielkie Toury. Stanowiło to problem dla trzech organizatorów tych wydarzeń, którzy chcieli mieć całkowitą kontrolę nad tym, kto startował w ich wydarzeniach.
Things osiągnęło szczyt w 2007 roku, kiedy ASO zabroniło nowicjuszom ProTour Unibet.com udziału w wyścigach, twierdząc, że francuskie przepisy dotyczące hazardu zablokowały ich udział. Jednak UCI już z radością zaakceptowało opłatę rejestracyjną Unibet.com w wysokości 23 985 $ ProTour. Pospiesznie uzgodnione porozumienie sprawiło, że Unibet.com wziął udział w pierwszym wyścigu ASO w tym sezonie – Paryż-Nicea – ale 12 miesięcy później organizatorzy Grand Tour ASO, RCS i Unipublic wycofali swoje wyścigi z ProTour, co oznacza, że skład ProTour zmniejszył się z 27 do zaledwie 16 wyścigów.
Tour de France odbył się pod auspicjami Francuskiej Federacji Kolarskiej jako impreza krajowa i rozprawił się z zespołami, które splamiły ten sport. W związku z tym ASO odmówiło wjazdu do Astany w 2008 roku z powodu wydalenia Aleksandra Vinokourova drugiego dnia Tour de France 2007 za doping krwi. Oznaczało to, że broniący tytułu Alberto Contador nie mógł obronić swojego tytułu. W końcu opadł kurz, zawarto umowy i powstał aktualny WorldTour.
Przy wielu pontyfikacjach między UCI i ASO – przeszłości, teraźniejszości i, jesteśmy pewni, w przyszłości – łatwo jest zignorować to, co myślą o sporze główne towary, czyli kolarze.
‘To nie jest zdrowe dla sportu. Naprawdę mam nadzieję, że te dwie duże organizacje wymyślą rozwiązanie, ponieważ wszystko kręci się wokół kolarstwa. W przeciwnym razie postrzegam przyszłość jako nieco mroczną – mówi Tony Martin z Etixx-Quick-Step.
Rohan Dennis z BMC mówi: „Jeśli TdF przechodzi na HC, Giro powinien przenieść się na lipiec. Prawdopodobnie spowoduje to ogromny wzrost zainteresowania motocyklistów…”
Michael Rogers ma swoje własne zdanie na temat walk toczących się między organizatorami, zawodnikami i administratorami: „Nie mówię, że wszyscy musimy trzymać się za ręce po drodze – pewna różnica zdań jest dobra – ale musimy wrócić do tworzenie możliwości i dawanie każdemu sprawiedliwego kawałka tortu. Jeśli walka będzie trwała i nie zostanie rozwiązana, nastąpią strajki.
‘Ostatecznie, ASO prawdopodobnie będzie miało największy kawałek tortu i tak jest, ponieważ stworzyli [ASO nie stworzyło, ale jest właścicielem] wydarzeń. Ale aby cokolwiek pozostało opłacalne, każdy musi być w stanie pokryć swoje koszty i mieć udział w akcji.”
Cookson usilnie podkreśla, że ASO nie powinno czuć się zagrożone, a nawet podkreśla, że ostatnie reformy będą bardziej do niej pasować niż pierwotne propozycje z 2013 roku: „Wyszły mniej więcej w czasie, gdy zostałem wybrany i powiedział, że powinniśmy zmniejszyć liczbę dni wyścigowych. To by oznaczało, że Vuelta skróciłaby się do dwóch tygodni. Ale po rozmowach z zespołami i organizatorami będzie więcej dni wyścigów.”
Dodatkowe dni wyścigów oznaczają dodatkowe koszty, co oznacza dodatkowy powód, aby zwiększyć szanse zespołów na zdobycie sponsorów blue-chip. Ale, jak argumentuje ASO, czy jest to zgodne z otwartymi wartościami sportu, gdzie wyniki powinny być nagradzane? W obecnej sytuacji ASO mogłoby się zmierzyć ze wszystkimi 11 zespołami Velon, które wspierają reformy, odmawiając
zaprosić ich na trasę 2017. Ale czy naprawdę nie zaprosiłoby globalnych nadawców Sky lub zespołów takich jak Trek-Segafredo i Etixx-Quick-Step, których bazy fanów są ogromne? Jeśli tak się nie stanie, może przynajmniej zwiększyć szanse na francuskiego zwycięzcę po raz pierwszy od 32 lat.
Więc co dalej? Wracając do Cooksona: „Nasze stanowisko jest jasne i porozmawiamy z ASO, kiedy będziemy dobrzy i gotowi. Najwyraźniej mamy miesiące przed nami na dyskusję i debatę. Nie chcielibyśmy wkroczyć w rok 2017 bez rozwiązania i nie będzie wojny, ale nie wyznaczymy jej terminu”. Obserwuj tę przestrzeń.
