Szybki, szalony, intensywny, niebezpieczny, hałaśliwy… kryterium to wyścigi motocyklowe sprowadzone do najbardziej surowej formy
Jeśli kiedykolwiek znalazłeś się w Wenecji i już zdobyłeś jeden z bardziej wyjątkowych segmentów Strava, przemierzając lagunę vaporetto i wypożyczając rower, aby przejechać wzdłuż Lido, wizyta w kolekcji Peggy Guggenheim jest wysoce rekomendowane. To tutaj znajdziesz kilka przykładów kolarstwa reprezentowanego w formie sztuki modernistycznej.
Au Velodrome to kubistyczny obraz Charlesa Crupelandta, który wygrał wyścig Paris-Roubaix w 1912 roku, namalowany przez francuskiego artystę Jeana Metzingera i uważany za pierwszy modernistyczny obraz przedstawiający prawdziwe wydarzenie sportowe i sportowca. W pobliżu znajduje się jeszcze bardziej efektowna kompozycja.
Nazywany Dinamismo di un Ciclista i namalowany przez włoskiego Umberto Boccioniego w 1913 roku, to pożoga kształtów i kolorów, która stopniowo objawia się jako pędzący człowiek i maszyna. Boccioni, który służył w batalionie rowerzystów podczas I wojny światowej, był czołowym przedstawicielem ruchu futurystycznego, który zapoczątkował nowe formy przedstawiania prędkości i ruchu na płótnie.
Chociaż mógł czerpać inspirację z dowolnego z regularnych wyścigów rowerowych w tym czasie – zarówno Tour of Lombardy, jak i Mediolan-San Remo były już popularnymi wydarzeniami we włoskim kalendarzu sportowym – jego malowanie wskazuje na rodzaj ściganie się bardziej zaciekłe i bezkompromisowe niż jakiekolwiek wyzwanie długodystansowe. Szerokie kreski, jaskrawe kolory i rozmycie elementów – ludzkie czy mechaniczne? – reprezentują bezlitośnie szybkie i brutalne zawody, które z pewnością mogą być tylko wyścigiem kryterialnym.
W połowie drogi między jazdą szosową a torową wyścig kryterium zazwyczaj składa się z okrążeń na zamkniętym torze o długości od 1 km do 1.5km długości. Chociaż może to być tor terenowy – taki jak szkocki Crit On The Campus, który odbywa się na terenie Uniwersytetu Stirling – tory w centrum miasta są bardziej powszechne i zwykle wiążą się z większymi wyzwaniami dla jeźdźców. Wyścig trwa około godziny, więc od samego startu tempo jest szybkie i wściekłe, wymagające od bohaterów specjalnych umiejętności.
‘Chodzi o umiejętność zachowania świadomości, gdy jesteś pod pompą. Mądry jeździec zawsze pokona przeciwnika, który za bardzo polega na sile” – mówi James McCallum, który był brytyjskim i szkockim mistrzem toru oraz zwycięzcą serii wyścigów na torze w ciągu dziewięciu lat swojej kariery zawodowej (w tym czasie również wygrał brązowy medal Wspólnoty Narodów w wyścigu na torze i był mistrzem Szkocji w krajowych wyścigach szosowych).
'To może być dość owłosione – awarie są nieuniknione – i jest to brutalna dyscyplina wymagająca ciągłego powtarzania najlepszych wysiłków przez maksymalnie trzy do pięciu minut na raz, ale to był mój chleb powszedni jako zawodowiec – mówi.
Daje nam róg
McCallum, który od tamtej pory trenował zawodników, w tym dwukrotną brytyjską mistrzynię torową Eileen Roe i elitarny mistrz serii szosowej Steve Lampier, dodaje: w tym samym czasie. Moją ulubioną sesją treningową było siedzenie za motocyklem i atakowanie, gdy zawodnik uderzył w klakson. Tęsknię za tymi rzeczami”.
Crit racing to najpopularniejsza forma tego sportu w Stanach Zjednoczonych – Red Hook Criterium w Nowym Jorku przekształciło się z nieformalnego wyścigu dla kierowców fixie na Brooklynie w międzynarodową serię z wyścigami w Londynie, Barcelonie i Mediolanie – i może wywodzić swoje korzenie z wyścigów kermesse w Belgii, które są nieco dłuższymi wyścigami szosowymi odbywającymi się podczas wiejskich jarmarków, które są nadal popularne.
Przed przejściem na emeryturę jako zawodowiec w 2014 roku McCallum ścigał się z krytykami na całym świecie i opisuje pofałdowany i brukowany tor Durham jako najtrudniejszy, z jakim miał do czynienia: „To jedna godzina absolutnej paniki!”
Człowiekiem odpowiedzialnym za jego zaprojektowanie jest trzykrotny mistrz w kolarstwie przełajowym na północny zachód, Mark Leyland, który nadzoruje wszystkie tory w centrach miast biorące udział w serii Tour. Były junior Crit Racer – „Pamiętam emocje i wycieki wyścigów przez stacje autobusowe pokryte olejem napędowym!” – mówi, że tory są zaprojektowane z myślą zarówno o zawodnikach, jak i widzach.
‘Dla jeźdźców wymagane są różnorodne umiejętności. To coś więcej niż tylko sprint, hamulec, sprint – mówi. „Czysta prędkość nie wygra wyścigu w Durham, ale może na znacznie bardziej płaskim torze, takim jak Stevenage. Jeśli chodzi o widzów, wyścigi krytyczne są idealne – okrążenie za okrążeniem przy stałej wysokiej prędkości i możesz zobaczyć, jak wyścig mija 30 lub 40 razy w ciągu godziny.”
McCallum zgadza się, mówiąc: „Prędkość i dźwięk grupy ryczącej przed twoim nosem z prędkością 60 km/h przez godzinę są imponujące. A dla nas, biorących udział w wyścigach, też jest całkiem fajnie. W zasadzie jesteś w tunelu hałasu przez godzinę, co jest niezwykle intensywne. Kiedy wygrałem London Nocturne w Smithfield, na prostej u siebie tłumy liczyły od pięciu do dziesięciu. To całkiem wyjątkowe.”
Wracając do sztuki – tym razem literatury – bohater powieści Tima Krabbé Jeździec opowiada historię rowerzysty, który „podczas kryterium uwiódł kobietę”. Była wśród widzów, którzy wymieniali spojrzenia, gdy „co sto sekund przejeżdżał obok”.
„Ich miłość rozkwitła pięknie jak kwiat w jednym z tych filmów poklatkowych”, pisze Krabbé. „Dziesięć okrążeń długo uśmiechali się do siebie, przez kolejne 10 okrążeń, które ona mrugnęła, zaczęli przesuwać językiem po ustach, a zanim wyścig zbliżał się do decydującej fazy, ich gesty stały się wręcz nieprzyzwoite”.
Rozczarowujące, nie dzwoni to ani McCallum, ani Leyland. „Najwyraźniej jechał dość wolno”, rozmyśla Leyland, podczas gdy McCallum śmieje się z wszelkich podobieństw ze swoją własną karierą, mówiąc: „Zawsze byłem zbyt zajęty utrzymywaniem pozycji pionowej”.
